روستای بیرواس ( بیدرواز )

با عرض سلام و احترام خدمت بازدیدکنندگان محترم

احتراماً به استحضار می رساند مطلبی تحت عنوان  " ﻧﺎﻣی ﻫﺆراﻣﯿی ﭘﻪ ي زارؤلﻪ وه ﺷﻪ ﺳﯿﺎ ﮐﺎﻣﺎ " به این آدرس درج : http://0up.ir/do.php?downexf=d-529.pdf و در آن برخی معانی برای کلمه" بیرواز " قید و در پایان نیز عنوان " روستایی در اورامان " به آن اضافه گردیده است ، که تصویر صفحه مطلب فوق الذکر جهت استفاده عزیزان در وب سایت قرار می گیرد.

روستای بیرواس ( بیدرواز ) به واسطه­ی داشتن اقلیم مناسب ، شرایط توپوگرافی خاص و منابع آب کافی، دارای پوشش گیاهی قابل توجهی بوده که علاوه بر لطافت هوا، جلوه­ی زیبایی از طبیعت را در فصلهای چهارگانه به معرض تماشا می­گذارد. زمستانهای پوشیده از برف و تابستانها با آب و هوایی ملایم این منطقه را به صورت منطقه­ای ییلاقی مطرح نموده است. مهمترین عناصری که در شکل بخشیدن به چشم انداز طبیعی تأثیر دارند عبارتند از :  اقلیم ، آب ، رطوبت ، توپوگرافی، پوشش گیاهی و... ، که این منطقه بهره­ی کافی از این عناصر  برده است.

آبهای روستا از جمله چشمه­ی اصلی روستا ، کوههای مرتفع، حیات وحش، تنوع گیاهان، باغهای انگور، گردو و... آن همه و همه عواملی هستند که دست در دست همدیگر داده و بر جذابیت طبیعی و اقلیمی روستای بیرواس ( بیدرواز ) افزوده است.

*برگرفته از پایان نامه مردم نگاری روستای بیدرواز ( بیرواس)

اندکی در خصوص موقعیت کوهستانی روستای بیرواس ( بیدرواز )

روستای بیرواس ( بیدرواز ) مثل اکثر روستاهای اورامان در منطقه­ی کوهستانی قرار گرفته است. منطقه­ای که می­توان آن را توده­ ای از کوهها و قلل سربه فلک کشیده دانست که با شیبهای تند و ناهموار و طبیعت جذاب بر فراز دشت شهرزور( شاره زور )ایستاده است.

در اطراف روستای بیرواس ( بیدرواز ) کوههایی وجود دارد که از جمله میتوان به موارد ذیل اشاره نمود :

در غرب روستا کوه شرام واقع گردیده و دنباله­ی آن به جنوب روستا کشیده می­شود که به آن« شرام وارین» می­گویند.

کوه «هه سون »  که بلندترین کوه منطقه است در شمال روستا قرار گرفته و به دلیل جنس این کوه که از سنگ است عملاً هیچگونه فعالیت باغداری و حتی دامداری را نمی­توان در آن انجام داد.

*برگرفته از پایان نامه مردم نگاری روستای بیدرواز ( بیرواس )

حیات وحش روستای بیدرواز ( بیرواس )

روستای بیدرواز به خاطر قرار گرفتن در منطقه­ی کوهستانی و آب وهوای معتدل دارای تنوع جانوری می­باشد. باید اشاره کرد که از قدیم الایام از نظر تعداد، این جانوران بیشتر بوده­اند اما به علت دسترسی انسان به آنها در طول زمان این حیات وحش وضعیت مناسبی ندارد.

در طبیعت این روستا حیواناتی نظیر خرس، گراز ، خرگوش ، بز کوهی، روباه ، گرگ و ... را می­توان مشاهده کرد. بعد از انقلاب اسلامی ایران و در دوران جنگ تحمیلی ، آتش­سوزیها و شکار بی­رویه­ باعث شده است که بعضی از این جانوران در خطر نابودی و انقراض قرار گیرند. جانورانی مثل خرس فقط در ارتفاعات به ندرت دیده می­شود ، ولی بز کوهی ، روباه ، گرگ و ... گاهگاهی در دامنه­ها و کوهپایه­های نسبتا پست­تر دیده می­شوند.

از پرندگان طبیعت روستای بیدرواز ( بیرواس ) نیز می­توان به کبک، دارکوب، گنجشک ، شاهین، جغد ، زاغ سیاه و... اشاره کرد.

 *برگرفته از پایان نامه مردم نگاری روستای بیدرواز ( بیرواس )

پوشش طبیعی و گیاهی روستای بیرواس ( بیدرواز )

این منطقه دارای پوشش گیاهی متنوعی بوده است. حتی در ارتفاعات بالا و سردسیر می­توان گونه­ی متنوعی از انواع گیاهان را یافت. اما جنگلها و رستنیهای منطقه که در گذشته بسیار انبوه بوده­اند در طول زمان به علت قطع درختان و چرای دامها و در برخی مواقع آتش­سوزیها کم­کم از بین رفته یا بسیار کم شده­اند.

در کل می­توان پوشش گیاهی روستای بیدرواز را به  بخشهای زیر تقسیم کرد :

1-درختان: در کوهپایه­ها و دامنه­ی کوههای منطقه درخت بلوط که در زبان محلی به آن « نه ره » می­گویند اصلی­ترین درخت محسوب می­شود و دارای بیشترین پراکندگی است. سایر درختان عبارت­اند از: گلابی وحشی، پسته وحشی(بنه که در اصطلاح محلی به آن « وه نی » می­گویند)، « که که وی»، بوته­های گون و ... .

در مناطق مطلوب برای باغداری انواع درختان مثمر ازجمله گردو، انار، انجیر، توت سفید، گلابی و انواع مختلف انگور یافت می­شود.

2- گیاهان: منطقه اورامانات از نقاط سرسبز و دیدنی ایران است،گیاهان و گلهای بسیار زیبایی سراسر منطقه را بسان فرش هزاررنگی پوشانیده اند. این منطقه از لحاظ تنوع و فراوانی گلها و گیاهان به جرئت می­توان گفت که از نقاط منحصربه فرد ایران است. این گیاهان به گونه­های علفی، خوراکی، عطری، طبی و... قابل تقسیم است.از گیاهان علوفه­ای می­توان به «لو»، « سیاو لو» ، « که ما»، « دره ی توسیه» ،« تالین دوس»، « میژ وه ردی»، «تالگ» و... می­باشد. از گیاهان خوراکی می­توان به کنگر، انواع قارچهای خوراکی یا« هه لچی»، ریحان ، شوید، تره، پیاز و ... اشاره کرد. البته بجز کنگر و قارچها سایر گیاهان به وسیله­ی اهالی کاشته میشوند. از گیاهان خودرو که مصرف خوراکی دارند می­توان به« سوره بنه»، « قازیاخه ، « خوژی، « شنگ»، « هاله کوک»، « به گله» و ... اشاره داشت.

از گیاهان طبی می­توان به موارد زیر اشاره کرد:گل ختمی که به آن« هه ر مه لی» میگویند،« په لپینه»،بابونه یا « گوراله حاجیانی»، گل بنفشه، شیرسن بیان، گل گاوزبان و ... .

گیاهان معطر و خوش بویی که در منطقه اورامانات و خود روستای بیدرواز به فراوانی می­رویند عبارت­اند از: « به رزه لنگ»، « سورهه راله»،« چنور»، « بوژانه»و « وه ر که مه ر». از این گیاهان بیشتر برای خوش بو کردن صندوقچه­ی لباس ، خانه و... استفاده می­کردند.

*برگرفته از پایان نامه مردم نگاری روستای بیدرواز ( بیرواس )

آب وهوا

روستای بیدرواز ( بیرواس ) و منطقه­ی اورامانات در ناحیه­ی معتدل کوهستانی واقع شده­اند و همین باعث شده است که دارای زمستانهای نسبتا سرد و پربرف باشند. روستای بیدرواز ( بیرواس ) دارای آب و هوای معتدل و باغهای سرسبز و چشمه­های جاری در چهار فصل می­باشد . بیشتر بارشهای جوی منطقه ناشی از ورود توده هوای مرطوب مدیترانه­ای بوده و ورود جریان هوای اقیانوس اطلس شمالی نیز با بارش باران در منطقه همراه می­باشد.

موقعیت طبیعی منطقه تاثیرات مشخصی بر بارندگی آن دارد. متوسط میزان بارندگی در روستای بیدرواز 820 میلی متر می­باشد. حداکثر رژیم دمایی در مرداد و حداقل آن در دی ماه می­باشد . متوسط درجه حرارت سالیانه­ی ناحیه با توجه به ویژگیهای جغرافیایی محل به ویژه ارتفاع متفاوت بوده و حدود 16 درجه­ی سانتیگراد را نشان می­دهد.

*برگرفته از پایان نامه مردم نگاری روستای بیدرواز ( بیرواس )

 جهت استحضار بازدیدکنندگان محترم لازم به یادآوری است که مطلب ذیل برگرفته از پایان نامه " مردم نگاری روستای بیدرواز " می باشد و عزیزانی که به هر نحو از این مطلب استفاده می نمایند ذکر منبع و مأخذ علمی آن را حتماً مد نظر داشته باشند ، در غیر این صورت استفاده از آن جایز نمی باشد. پایان نامه مذکور در بهار 1391 تنظیم و در کتابخانه دانشگاه پیام نور پاوه موجود می باشد.

چشمه های آب روستای بیرواس ( بیدرواز )

چشمه های روستای بیرواس ( بیدرواز ) نقش مهمی در تامین آب شرب اهالی روستا دارند و بسیاری از آنها جهت آبیاری باغهای اطراف روستا مورد استفاده قرار می­گیرند. چشمه­ی بزرگ و اصلی روستا با نام محلی " چه مه " آب شرب روستا را تامین می­کند و همچنین قسمت زیادی از باغهای روستا از طریق آب این چشمه آبیاری می­شوند. در حال حاضر آب شرب روستا از این چشمه به منبع آب انتقال داده شده و روستا دارای آب لوله­کشی می­باشد و قسمتی از آن را هم به وسیله­ی جوی های سیمانی به باغهای اطراف روستا انتقال یافته است .

چشمه دیگری که از قدیم الایام اهالی روستا از آب آن برای شرب اهالی استفاده می­کردند می­توان « هانه باکی »، را نام برد که به وسیله­ی آن قسمتی از باغهای روستا که در شمال غرب روستا قرار دارند آبیاری می­شوند. از دیگر چشمه هایی که از آب آن برای شرب و کارهای خانگی استفاده می گردید می توان به چشمه « ته ک لان» اشاره کرد که در قسمت پایینی روستا قرار دارد.

از دیگر آبهایی که در نواحی پیرامون روستا و بعضاً در ارتفاعات بالاتر در دل کوهها قرار دارند و از آنها برای آبیاری باغهایی پایین دست استفاده می شود می­توان به موارد ذیل اشاره کرد: « سه رو حه وزی »،« هانه و ده ره ی»،« تلی »،« راگا گه له»، « هانه و مینی»،« سور ئاوا »،« قوجی لانا »،« مه ری»،« هانه جیبریل»،« هه وارو له یلی»،« گولا»،« هانه تازه »،« هانه و چنارا » ،« مله پسک »،« قه ما »،« هانه و تی» و... .   

 ای آنکه از تبار پاکانی،

  به وطنت افتخار میکنی ، و این درست است ...

  اما آیا آنگونه خواهی بود و خواهی زیست که وطنت نیز به وجودت افتخار کند ...

   تاکنون در این راه چه کرده ای ؟

  منظور و هدف اصلی از ایجاد این وبلاگ جمع آوری اطلاعات در خصوص روستای بیدرواز ( بیرواس ) می باشد. امید است کلیه دوستان و صاحبنظران و مطلعین جهت شناساندن روستای خویش ما را کمک و همکاری نمایند .

بیشتر مطالب مندرج در این وبلاگ بصورت مستند وعلمی گرد آوری شده اند و از کلیه بازدیدکنندگان محترم این وبلاگ  خواهشمند است اعتماد فیمابین را منظور نموده و  رعایت امانتداری را لحاظ فرمایند.

 با تشکر

 روستای بیدرواز( بیرواس)

مقدمه

روستای مرزی بیدرواز ( به قول محلی " بیرواس" ) در بخش نوسود ( شهرستان پاوه ، استان کرمانشاه ) واقع گردیده ، که به واسطه­ داشتن اقلیم مناسب ، شرایط توپوگرافی خاص و منابع آب کافی، دارای پوشش گیاهی قابل توجهی بوده و علاوه بر لطافت هوا، جلوه­ زیبایی از طبیعت را در فصلهای چهارگانه به معرض تماشا می­ گذارد. زمستانهای پوشیده از برف و تابستانها با آب و هوایی ملایم این منطقه را به صورت منطقه ­ای ییلاقی مطرح نموده است. مهمترین عناصری که در شکل بخشیدن به چشم انداز طبیعی تأثیر دارند عبارتند از :  اقلیم ، آب ، رطوبت ، توپوگرافی، پوشش گیاهی و... ، که این منطقه بهره­ کافی از این عناصر  برده است. آبهای روستا از جمله چشمه­ اصلی روستا ، کوههای مرتفع، حیات وحش، تنوع گیاهان، باغهای انگور، گردو و... آن همه و همه عواملی هستند که دست در دست همدیگر داده و بر جذابیت طبیعی و اقلیمی روستای بیدرواز افزوده است.

 روستای بیدرواز به گواه سنگ نگاره های موجود در این روستا دارای قدمت تاریخی بسیاری است. اهالی روستای بیدرواز بصورت متناوب در خلال سالهای 1358 ، 1359 و 1360 مجبور به ترک روستای خود شده­ و در سطح شهرستانهای پاوه و مریوان ، روانسر ، سروآباد و ... سکنی گزیدند. در مدت آوارگی و تا قبل از بازگشت روستائیان ، اکثر روستاییان با کسب مجوز و به منظور آباد نمودن روستای آبا و اجدادی خویش بصورت موقت به روستای خویش سرکشی می ­کردند.

 سیمای آماری

 بر اساس اسناد و مدارک موجود اطلاعات آماری مربوط به روستای بیدرواز در سرشماریهای سال 1345 و 1355 بصورت کامل جمع آوری شده، ولی متأسفانه در  سرشماریهای سالهای 1365 و 1375 روستای مذکور بصورت خالی از سکنه بوده و اطلاعات و آمار جامع و دقیقی در مورد آن کسب نگردیده است. لازم به یادآوری است که جمعیت واقعی اهالی روستای مذکور در حقیقت بسیار بیشتر از سرشماری سالهای 1385 و 1390می­ باشد، ولی به دلیل عدم اسکان در منطقه و روستای اصلی خویش، دستیابی به اطلاعات و آمار درستی میسر نبوده است.

اطلاعات آماری سرشماری سال 1345روستای بیدرواز:

اطلاعات آماری سرشماری سال 1355روستای بیدرواز :

اطلاعات آماری سرشماری سال 1385 روستای بیدرواز :

اطلاعات آماری سرشماری سال 1390 روستای بیدرواز :

موقعیت

 روستای بیدرواز مانند اکثر روستاهای اورامان در منطقه­ کوهستانی قرار گرفته است. منطقه­ ای که می­ توان آن را توده­ ای از کوهها و قلل سربه فلک کشیده دانست که با شیبهای تند و ناهموار و طبیعت جذاب بر فراز دشت شهرزور( شاره زور )ایستاده است. در اطراف این روستا کوههایی وجود دارد که از جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

 در غرب روستا کوه شرام واقع گردیده و دنباله­ آن به جنوب روستا کشیده می­شود که به آن« شرام وارین» می­ گویند.

 کوه «هه سون »  که بلندترین کوه منطقه است در شمال روستا قرار گرفته و به دلیل جنس این کوه عملاً هیچگونه فعالیت باغداری و حتی دامداری را نمی­توان در آن انجام داد.

آب وهوا

 روستای بیدرواز در ناحیه­ معتدل کوهستانی واقع گردیده و این امر باعث شده است که دارای زمستانهای نسبتا سرد و پربرف باشند. این روستا دارای آب و هوای معتدل و باغهای سرسبز و چشمه ­های جاری در چهار فصل می­باشد . بیشتر بارشهای جوی منطقه ناشی از ورود توده هوای مرطوب مدیترانه­ ای بوده و ورود جریان هوای اقیانوس اطلس شمالی نیز با بارش باران در منطقه همراه می­ باشد.

 موقعیت طبیعی منطقه تاثیرات مشخصی بر بارندگی آن دارد. متوسط میزان بارندگی در روستای بیدرواز 820 میلی متر می ­باشد. حداکثر رژیم دمایی در مرداد و حداقل آن در دی ماه می­ باشد . متوسط درجه حرارت سالیانه­ ناحیه با توجه به ویژگیهای جغرافیایی محل به ویژه ارتفاع متفاوت بوده و حدود 16 درجه­ سانتیگراد را نشان می­ دهد.

 چشمه های آب

 چشمه های روستای بیدرواز نقش مهمی در تامین آب شرب اهالی روستا دارند و بسیاری از آنها جهت آبیاری باغهای اطراف روستا مورد استفاده قرار می­ گیرند. چشمه­ بزرگ و اصلی روستا با نام محلی " چه مه " آب شرب روستا را تامین می­ کند و همچنین قسمت زیادی از باغهای روستا از طریق آب این چشمه آبیاری می­ شوند. در حال حاضر آب شرب روستا از این چشمه به منبع آب انتقال داده شده و روستا دارای آب لوله­ کشی می­ باشد و قسمتی از آن را هم به وسیله­ جوی های سیمانی به باغهای اطراف روستا انتقال یافته است .

 چشمه دیگری که از قدیم الایام اهالی روستا از آب آن برای شرب اهالی استفاده می­ کردند می ­توان « هانه باکی »، را نام برد که به وسیله­ آن قسمتی از باغهای روستا که در شمال غرب روستا قرار دارند آبیاری می ­شوند. از دیگر چشمه هایی که از آب آن برای شرب و کارهای خانگی استفاده می گردید می توان به چشمه « ته ک لان» اشاره کرد که در قسمت پایینی روستا قرار دارد.

 از دیگر آبهایی که در نواحی پیرامون روستا و بعضاً در ارتفاعات بالاتر در دل کوهها قرار دارند و از آنها برای آبیاری باغهایی پایین دست استفاده می شود می­ توان به موارد ذیل اشاره کرد: « سه رو حه وزی »،« هانه و ده ره ی»،« تلی »،« راگا گه له»، « هانه و مینی»،« سور ئاوا »،« قوجی لانا »،« مه ری»،« هانه جیبریل»،« هه وارو له یلی»،« گولا»،« هانه تازه »،« هانه و چنارا » ،« مله پسک »،« قه ما »،« هانه و تی» و... . 

 پوشش طبیعی و گیاهی

 این روستا دارای پوشش گیاهی متنوعی می باشد ، بطوریکه در ارتفاعات بالا و سردسیر می­ توان گونه­ متنوعی از انواع گیاهان را یافت. اما جنگلها و رستنیهای منطقه که در گذشته بسیار انبوه بوده ­اند در طول زمان به علت قطع درختان و چرای دامها و در برخی مواقع آتش­ سوزیها کم­ کم از میان رفته یا بسیار کم شده ­اند.

 در کل می­توان پوشش گیاهی روستای بیدرواز را به  بخشهای زیر تقسیم کرد :

 1-درختان: در کوهپایه­ ها و دامنه­ کوههای منطقه درخت بلوط که در زبان محلی به آن « نه ره » می­ گویند اصلی ­ترین درخت محسوب می­ شود و دارای بیشترین پراکندگی است. سایر درختان عبارت­ اند از: گلابی وحشی، پسته وحشی(بنه که در اصطلاح محلی به آن « وه نی »  می گویند)، « که که وی»، بوته ­های گون و ... . در مناطق مطلوب برای باغداری انواع درختان مثمر ازجمله گردو، انار، انجیر، توت سفید، گلابی و انواع مختلف انگور یافت می­ شود.

 2- گیاهان:  این گیاهان به گونه ­های علفی، خوراکی، معطر ، طبی و... قابل تقسیم است. از گیاهان علوفه­ای می­توان به «لو»، « سیاو لو» ، « که ما»، « دره ی توسیه» ،« تالین دوس»، « میژ وه ردی»، «تالگ» و... ،  از گیاهان خوراکی می­ توان به کنگر، انواع قارچهای خوراکی یا« هه لچی»، ریحان ، شوید، تره، پیاز و ... اشاره نمود. البته بجز کنگر و قارچها سایر گیاهان به وسیله­ اهالی کاشته می شوند. از گیاهان خودرو که مصرف خوراکی دارند می­ توان به« سوره بنه»، « قازیاخه ، « خوژی، « شنگ»، « هاله کوک»، « به گله» و ... اشاره داشت. از گیاهان طبی می­ توان به موارد زیر اشاره کرد: گل ختمی که به آن« هه ر مه لی» میگویند،« په لپینه»، بابونه یا « گوراله حاجیانی»، گل بنفشه، شیرین بیان، گل گاوزبان و ... . گیاهان معطر و خوش بویی که در روستای بیدرواز به فراوانی می ­رویند عبارت­ اند از: « به رزه لنگ»، « سورهه راله»،« چنور»، « بوژانه» و « وه ر که مه ر». از این گیاهان بیشتر برای خوش بو کردن صندوقچه­ لباس ، خانه و... استفاده می­ کردند.

 حیات وحش

 روستای بیدرواز به خاطر قرار گرفتن در منطقه­ کوهستانی و آب وهوای معتدل دارای تنوع جانوری می­ باشد. باید اشاره کرد که از قدیم الایام از نظر تعداد، این جانوران بیشتر بوده­ اند اما به علت دسترسی انسان به آنها در طول زمان این حیات وحش وضعیت مناسبی ندارد.

 در طبیعت این روستا حیواناتی نظیر خرس، گراز ، خرگوش ، بز کوهی، روباه ، گرگ و ... را می­ توان مشاهده کرد. بعد از انقلاب اسلامی ایران و در دوران جنگ تحمیلی ، آتش­ سوزیها و شکار بی­ رویه­ باعث شده است که بعضی از این جانوران در خطر نابودی و انقراض قرار گیرند. جانورانی مثل خرس فقط در ارتفاعات به ندرت دیده می­ شود ، ولی بز کوهی ، روباه ، گرگ و ... گاه گاهی در دامنه ­ها و کوهپایه ­های نسبتا پست­ تر دیده می­ شوند.

 از پرندگان طبیعت روستای بیدرواز نیز می­ توان به کبک، دارکوب، گنجشک ، شاهین، جغد ، زاغ سیاه و... اشاره کرد.

  منابع:

 * پایان نامه کارشناسی ، مردم نگاری روستای بیدرواز ( بیرواس ) ، دانشگاه پیام نور پاوه ، 1391

 *پایان نامه کارشناسی ارشد ، ارزیابی علل ناکامی طرحهای توسعه مناطق روستایی ، دانشگاه تهران ، 1388

* اطلاعات سرشماری سالهای 1345 ، 1355 ، 1385 و 1390 ، مرکز آمار ایران